"Co to jest gwara? Jest to lamus a zarazem spichlerz języka literackiego i jako taki powinien być więcej ceniony, niż to się u nas dzieje." (J. A. Zaremba)
Elementy gwarowe regionu kołbielskiego zostały zapisane
w "Słowniczku gwary kołbielskiej"
A oto niektóre elementy gwarowe:
Niektóre zdania, zwroty i wyrażenia typowe dla mieszkańców ziemi kołbielskiej:
v [Co sia tak mancys?] – Dlaczego się tak mądrzysz?
v [Latoś dołem ij cerwuno chustecka.] – W tym roku dałem jej czerwoną chusteczkę
v [Pirw muso przyniść chlip i jojka.] – Najpierw muszę kupić chleb i jajka.
v [Pojadziem na łunka kuniam.] - Pojedziemy na łąkę konno.
v [Jo mieskom w tamtam zielunam dumu.] – Mieszkam w tamtym zielonym domu.
v [Wiela ksiunzek latoś psecytałaś.] – Ile książek przeczytałaś w tym roku?
v [Było ciamno i Pioter ni mók znajść stycki.] – Było ciemno i Piotr nie mógł znaleźć ścieżki.
v [Pojechoł do Warsiawy moturam] - Pojechał do Warszawy motorem.
v Szłem przez czapki, bez las.] – Szedłem bez czapki, przez las.
v [Nie godoj byle co] - Nie mów głupstw!
v [Weźta te widne male.] – Weźcie te jasne farby.
v [Musa potoknuńć kubłe-cek.] – Muszę opłukać wiaderko.
v [Pirw posłuchojta, co godo Ignac.] – Najpierw posłuchajcie, co mówi Ignacy.
v [Nie manc sia] - Nie wymądrzaj się!
v [Wiela widołków weźmieta na łunka?] – Ile par wideł weźmiecie na łąkę.
v [Nie zanośta psoju kełbasy.] – Nie zanoście psu kiełbasy.
v [Ja was tu zara przebiera!] – Ja was zaraz uspokoję!
v [Przyksy ci sia za Józwam?] - Tęsknisz za Józefem?
v [Musa doć kotoju zryć.] – Muszę nakarmić kota.
v [Tamoj stojały dwie dziwuchy.] – Tam stały dwie dziewczyny.
v [Jak odwiąza trocków, to pozałujeta!] – Jak odwiążę troczki (od fartucha),
to pożałujecie!
v [Skund pszyjdu mularze?] - Skąd przyjdą murarze?
v [Posprzuntajta to ino mig!] – Szybko to posprzątajcie!
v [Janiela lubiała chodzić na kuminy.] – Aniela lubiła chodzić na plotki.
v [Kiej tyś zmancuny.] – Jaki ty jesteś zmęczony!
v [Pado dysc, ale bańdzie psiukoł!] - Pada deszcz, ale będzie lało!
v [Ida do dohtórki, bo mnia zymby bolu.] – Idę do lekarza, bo bolą mnie zęby.
v [Przynieśta Tumkoju carno mala.] - Przynieście Tomkowi czarną farbę.
v [Ło jaki to ucny.] – O! Jaki on jest uczony!
v [Gdzie żeś tam wloz?] – Gdzie tam wszedłeś.
v [Jako to siasta dziwucha!] – Jaka to niedostępna dziewczyna.
v [Latoś bańdzie nase wansiele] - W tym roku będzie nasze wesele.
v [Nie łotwieroj łokna na ościrz] – Nie otwieraj szeroko okna
v [Skund przyset ten ksiundz?] – Skąd przyszedł ten ksiądz?
v [Chyzo biera sia za sprzuntanie.] – Szybko biorę się za sprzątanie.
v [Tak sia kobity rozmowiały o tam wansielu.] – Tak kobiety rozmawiały o tym weselu.
Popularne imiona w języku ludzi z regionu kołbielskiego:
Anna – Anecka
Aniela - Janiela
Agnieszka – Jagnieska
Bronisława, Bronka – Brunka
Weronika - Werunka
Piotr – Pioter
Tomek – Tumek, w celowniku Tumkoju,
Józef – w dopełniaczu Józwa
Ignacy – Ignac
Jerzy - Jezyk
Stanisław – Stacho, w celowniku Stachoju
Stachowo – żona Stanisława
Tumkowo – żona Tomasza
Franeckowo – żona Franciszka
Lokalne przezwiska:
[Bośki] – tak mieszkańcy Rudzienka nazywani byli przez innych, ze względu na swą przesadną pobożność
[Dworusy] – pogardliwa nazwa, odnosząca się do tych mieszkańców Rudna, którzy nie posiadali własnej ziemi, tylko pracowali we dworze
[Lubicoki] – mieszkańcy wsi Lubice
[Sufcynioki]- mieszkańcy wsi Sufczyn
[Sagany] - mieszkańcy Grzebowilka
[Królewioki] - mieszkańcy Kątów, Człekówki, Chrosny, Chrząszczówki
[Psiakuść] – pan, który często mówił „o psia kość!”
[turki] – strażacy, pełniący wartę przy Grobie Chrystusa w Wielki Piątek
[pitasy] – ludzie, którzy weszli na wesele bez zaproszenia